Mimo tego, że litery „u” (u otwarte) oraz „ó” (u zamknięte) brzmią dokładnie tak samo, nie możemy stosować ich zamiennie. Przyczyn różnego zapisu tak samo brzmiącej głoski możemy dopatrywać się w historii. Poniżej przedstawione zostały zasady, które mówią nam, kiedy powinniśmy stosować daną literę.

Kiedy powinniśmy używać litery „u”?

1. Litera „u” występuje w przyrostkach, które bardzo często zdrabniają wyrazy: -uch, -uchna, -uchny, -ula, -ulek, -uleńka, -ulka, -ulo, -unek, -unia, -uńcia, -us, -usia, -uszek, -uszka, -uszko, -uś, -uśki, -utki, np. maluch, kłamczuszek, kochaniutki.

2. Jeżeli czasownik w czasie teraźniejszym kończy się na -uję, -ujesz, -ujemy, -ujecie itd., np. maluję, podejmujesz.
3. Jeżeli litera ta znajduje się na początku wyrazu, np. ucho, domku, ule. Od tej zasady występują jednak nieliczne wyjątki, np. ósemka.
4. Jeżeli nie jesteśmy w stanie wytłumaczyć, dlaczego chcemy napisać „ó”, wówczas poprawne jest „u”.

5.Musimy pamiętać o wyjątkach. W niektórych wyrazach poprawne jest „u” mimo tego, że jest ono wymienne na o czy e, np. malunek, pakunek.

Kiedy powinniśmy używać litery „ó”?

1. Jeżeli jest ona wymienna na O lub E, np. bór – bory, wór – wory.

2. Jeżeli jest ona wymienna na A, np. skrócić – skracać, wrócić – wracać.
3. Ó występuje w następujących przyrostkach: -ów, -ówka, -ówna, np. miętówka, zerówka, Koniaków, wielomówna. Uwaga: Od tej zasady występuje jednak wyjątek – jeżeli litera „u” należy do rdzenia wyrazu, wówczas piszemy u otwarte, np. przesuwka, wsuwka, zasuwka.

4. Wyrazy nigdy nie kończą się na „ó”. Wyjątkowo mogą się jednak one rozpoczynać od tej litery, np. ówczesny, ósemka, ówdzie.

5.W niektórych wyrazach występuje „ó” ze względów historycznych, np. król, chór.

Zastosowanie w praktyce, czyli dyktanda i ćwiczenia ortograficzne:

• Dyktanda na pisownię „U” i „Ó”
• Ćwiczenia ortograficzne na pisownię „U” i „Ó”