W języku polskim występuje wiele głosek, które możemy zapisywać w różny sposób, np. h i ch, ż i rz, u i ó. Wybór odpowiedniego zapisu nie jest jednak dobrowolny – istnieje szereg reguł, których należy przestrzegać, aby zapis danego wyrazu był poprawny ortograficznie. Poniżej znajdują się zasady, które dotycząprawidłowej pisowni wyrazów z literą ż oraz rz.
Początkowo istniała różnica w wymowie pomiędzy głoską rz, a ż. Z czasem jednak zaczęła ona stopniowo zanikać. Dzisiaj podane litery brzmią już dokładnie tak samo.
Kiedy powinniśmy używać litery Ż?
1. Przede wszystkim „Ż” stosujemy, gdy jest ono wymienne z następującymi literami:
- DZ, np. mosiężny – mosiądz, pieniążek – pieniądz.
- G, np. koleżanka – kolega, może – mogę.
- H, np. drużyna – druh, pobłażać – błahy.
- S, np. książę – księstwo, papież – papieski.
- Z, np. każę – kazać, wiąże – wiązać.
- Ź, np. zaKażenie – zakazić, duży – duzi.
2. „Ż” stosujemy również wtedy, gdy znajduje się ono za literą N.
Dotyczy to wyrazów zapożyczonych np. rewanż.
3. Często spotykamy się z pisownią litery „ż” po literach takich jak R, L, Ł np. małżeństwo, lżej, łże. Musimy mieć jednak na uwadze wyjątki, które często występują w związku z tą regułą, np. współrzędny.
4. Jeżeli partykuła składa się z liter -że lub -ż, wówczas zawsze piszemy „Ż”, np. jakże, także, zróbże.
5. „Ż” piszemy w wyrazach rodzimych takich jak np. wżdy, mżawka, piegża, gżegżółka oraz we wszystkich formacjach, które tworzymy z powyższych wyrazów.
Kiedy powinniśmy używać „rz”?
1. „RZ” stosujemy, jeżeli wymienia się ono na literę R, np. mądrze – mądry, dobrze – dobry.
2. „RZ” stosujemy, jeżeli wymienia się ono na RR np. mirze – mirra.
3. „RZ” stosujemy, jeżeli znajduje się ono na końcu wyrazu oraz występuje w następujących formach: – erz, -arz, -mierz, -mistrz, np. kuchmistrz, Włodzimierz, kanclerz, kucharz. Musimy zwracać jednak uwagę na wyjątki, np. papież, instruktaż.
4.„RZ” stosujemy, jeżeli znajduje się ono po następujących spółgłoskach: p, b, t, d, k, g, ch, j, np. brzdąc, przecier, chrzan, trzon, drzazga. Od tej reguły występuje jednak również szereg wyjątków, np. Pszczyna, pszenica, kształt, riksza.
Uwaga: Jeżeli stopniujemy przymiotniki, końcówka wyrazu w stopniu najwyższym będzie miała zawsze następującą postać: „- szy”. Nie ma znaczenia, jakie litery znajdują się przed nią.
Przykłady: najszybszy, najsłabszy.
0 komentarzy