Rozróżnienie wyrazów na te, które zapisujemy wielką literą oraz na te, które zapisujemy małą literą bywa dość uciążliwe. Poniżej przedstawione zostały zasady dotyczące tej kwestii.

Kiedy stosujemy wielką literę?

• Gdy rozpoczynamy jakąś wypowiedź, czy też nowe zdanie. Wielka litera będzie więc występowała zawsze w pierwszym słowie po kropce, wykrzykniku, czy też pytajniku.

Uwaga: Jeżeli tekst znajdujący się po wykrzykniku, czy też pytajniku zawiera dalszą część zdania pojedynczego, wówczas pierwszy wyraz po tym znaku będzie pisany małą literą, np. Hej! hej! mówię do ciebie.

• W przypadku cytowania czyjejś wypowiedzi po dwukropku, jeżeli składa się ona z przynajmniej dwóch zdań, np. W powieści „Krzyżacy” Henryk Sienkiewicz opisuje tą sytuację w następujący sposób: „Na cześć Polaków, którzy byli chrześcijanami ksiądz odprawił mszę. Po zakończeniu król Jagiełło załamał ręce widząc zaczerniałe niebo i już wtedy było mu szkoda wszystkich ludzi, którzy życie za kraj oddadzą.”.
• Jeżeli zdanie zawiera wyliczenie, czy też dłuższy opis, np. Była w stanie wykonywać wiele czynności w jednym momencie: Umyła podłogę, porozmawiała z mamą oraz zmieniła fryzurę.
• Na początku tytułów oraz podtytułów, np. Chłopi. Tom I, a także wtedy, gdy zapisujemy nazwy gazet i czasopism.
• Jeżeli zapisujemy czyjeś imię oraz nazwisko, np. Jan Kowalski. W przypadku, gdy nazwa pospolita stanowi równocześnie imię bohatera literackiego, będzie ona wówczas również pisana wielką literą, np. Hrabia. To samo dotyczy wszelkich przezwisk, pseudonimów, przydomków, np. Bolesław Chrobry.Jeżeli zapisujemy nazwy własne drzew, bohaterów, zwierząt, zespołów muzycznych, drużyn sportowych, a także wszelkich orderów i oznaczeń, np. pies Grześ, Calineczka, Kot w Butach, Order Orła Białego.
• W przypadku nazw wszelkich bóstw oraz istot mitologicznych, np. Bóg, Allach, Zeus, Gracje.
• Jeżeli piszemy o mieszkańcach różnych krajów, części świata, terenów geograficznych, planet, a także wtedy, gdy wspominamy przedstawicieli jakiś narodów, szczepów, czy też ras, np. Marsjanin, Francuz, Azjata, Ślązak, Zulus, Żyd (uwaga: jeżeli mówimy o wyznawcy danej religii, wówczas stosujemy małą literę, np. żyd).
• Gdy określamy nazwy jakiś dynastii, np. Andegawenowie, Piastowie.
• W przypadku nazw świąt, np. Sylwester, Wielkanoc, a także wtedy, gdy imprezy zorganizowane mają swoje nazwy własne, np. Tour de Pologne.
• Gdy piszemy o jakiś zabytkach, dziełach sztuki, np. Zamek Królewski, Brama Floriańska.
• W przypadku nazw czcionek komputerowych, czy też języków programowania, np. Helvetica Neue, Java, C++.
• Gdy piszemy o nazwach programów telewizyjnych, czy też wszelkiego rodzaju słuchowisk.
• W przypadku planet oraz innych obiektów astronomicznych, np. Słońce, Jowisz, Mały Wóz.
• W przypadku nazw geograficznych, nazw państw, miast, regionów, wsi, itp, np. Katowice, Atlas, Europa.
• Gdy mowa o nazwach urzędów i szpitali, np. Trybunał Stanu, Urząd Marszałkowski.
• W przypadku nazw marek, np. Ford, Porsche.
• Jeżeli używamy zwrotów grzecznościowych, np. Szanowny Panie Profesorze, dla Ciebie.

Zastosowanie w praktyce, czyli dyktanda ortograficzne:

• Dyktanda na pisownię wielkiej i małej litery