Co to jest partykuła?

Partykuła stanowi część mowy, której nigdy nie odmieniamy. Zalicza się do niej wyraz oraz morfem. Partykuły stosujemy, aby nadać danym wypowiedziom odpowiednie znaczenia, czy też zabarwić je emocjonalnie. Najczęściej występujące partykuły to tylko, chyba, -że, nie. Partykuły zapisujemy oddzielnie, bądź też łącznie z wyrazami, którym mamy nadać specjalne znaczenia. Poniżej przestawione zostały zasady poprawnego zapisu partykuły „nie”.

Partykuła „nie” pisana łącznie

Partykułę „nie” piszemy łącznie z poniższymi częściami mowy:
1. Rzeczownikami, np. niewierność, niechęć, niepokój. Rzeczowniki pisane wielką literą łączymy z partykułą „nie” za pomocą myślnika, np. nie-Włoch, nie-Europejczyk.
Uwaga: W niektórych konstrukcjach partykuła „nie” będzie pisana oddzielnie od rzeczownika, np. To nie liście spadają z drzewa.

2. Przymiotnikami, które występują w stopni równym np. niespokojny, nieładny, niefajny.
Uwaga: Jeżeli tworzymy zdanie ze spójnikiem ani, wówczas partykułę nie zapisujemy oddzielnie, np. Wiosna nie wietrzna, ani nawet nie deszczowa.

3. Z zarówno czynnymi, jak i biernymi imiesłowami przymiotnikowymi, np. niezjedzony, nieuzupełniony. Wyjątek od tej reguły stanowią zdania ze spójnikiem ale oraz ani, np. Kobieta nie gotująca, ani nie piorąca.

4. Z przysłówkami odprzymiotnikowymi, np. niefajnie, niemiło. Uwaga: Jeżeli celem wprowadzenia partykuły nie jest utworzenie przeciwstawienia, wówczas partykułę zapisujemy osobno, np. Nie spokojnie, ale żwawo.

Partykuła „nie” pisana osobno

Partykułę „nie” zapisujemy oddzielnie z następującymi częściami mowy:

1. Przymiotnikami w stopniu wyższym i najwyższym, np. nie najszybszy, nie gorszy.<
2. Czasownikami, np. nie robię, nie słyszy.Wyjątkiem od tej reguły są czasowniki odrzeczownikowe oraz czasowniki, które posiadają przedrostek, np. niepokoiła się.
3. Wyrazami, które posiadają czasownikowe znaczenia, tj. wolno, wiadomo, trzeba, potrzeba, można, brak, np. Nie można palić w tym pomieszczeniu.
4. Imiesłowami przysłówkowymi, np. Nic nie robiąc.
5. Nieosobowymi formami, jeżeli kończą się na -no lub -to, np. nie wypito, nie przeczytano.
6. Liczebnikami, np. Nie trzy, nie osiemnaście.Uwaga: Partykułę „nie” w wyrazie niejeden zapisujemy łącznie.
7. Zaimkami, np. nie my, nie wy.
8. Wyrażeniami przyimkowymi, np. nie w szkole, nie po drodze.Wyjątek stanowi słowo niezadługo.
9. Rzeczownikami, które równocześnie są orzecznikami, np. Oliwii nie szkoda pieniędzy na nowe ubrania.
10. Przysłówkami, które pochodzą od innych części mowy niż przymiotniki, np. nie teraz.

Wyjątki: niebawem, nieraz, niezbyt.
11. Partykułami takimi jak byle, lada.
12. Partykułę nie piszemy osobno także wtedy, gdy jej celem jest wprowadzenie przeciwstawienia, np. Zrobiłeś to nie kiepsko, ale bardzo dobrze.
13. Jeżeli chcemy wstawić partykułę nie pomiędzy dwa tak samo brzmiące wyrazy, wówczas będzie ona pisana oddzielnie, np. szybko nie szybko.
14. Partykułę nie piszemy osobno z następującymi słowami: nawet nie, już nie, jeszcze nie, gdyby nie.

Zastosowanie w praktyce, czyli dyktanda:

• Dyktanda na pisownię „NIE”