Plansza przedstawia w przejrzysty sposób podstawowe elementy zdania oraz pokazuje, jak rozbudowywać wypowiedzenia. Na przykładzie zdania „Kot śpi” dzieci poznają podmiot i orzeczenie, a następnie uczą się dodawać rozwinięcia: przydawkę, dopełnienie i okolicznik. Plansza zawiera również przystępne omówienie trzech podstawowych typów zdań: oznajmującego, pytającego i rozkazującego. Ilustracje i kolorowe ramki sprawiają, że nawet trudniejsze pojęcia gramatyczne stają się zrozumiałe i atrakcyjne dla młodszych uczniów.

1. Co rozwija ta plansza? (Cele edukacyjne)

Plansza wspiera rozwój:

• rozumienia, czym są podstawowe części zdania (podmiot i orzeczenie),
• umiejętności tworzenia poprawnych zdań,
• rozpoznawania i stosowania rozwinięć: przydawek, dopełnień, okoliczników,
• świadomości budowy wypowiedzeń,
• posługiwania się różnymi typami zdań,
• logicznego i spójnego wypowiadania się,
• przygotowania do nauki bardziej zaawansowanej gramatyki.

2. Jak wykorzystać planszę na zajęciach? (Praktyczne zastosowania)

• Wprowadzenie tematu budowy zdania w klasach 1–3.
• Analiza przykładowych zdań i wyszukiwanie w nich podmiotu oraz orzeczenia.
• Rozbudowywanie zdań — nauczyciel podaje zdanie podstawowe, a dzieci dodają kolejne elementy.
• Układanie zdań do ilustracji (np. o zwierzętach, przedmiotach z klasy).
• Zajęcia rewalidacyjne – ćwiczenia z podziału zdań na części.
• Praca w parach: jeden uczeń wymyśla zdanie, drugi wskazuje jego elementy.
• Karty pracy: łączenie pojęć z przykładami (przydawka, dopełnienie, okolicznik).
• Nauka typów zdań – reakcja na znaki: kropkę, pytajnik i wykrzyknik.

3. Na jakie święta typowe i nietypowe nadaje się ta plansza?

• Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego (21 lutego)
• Dzień Głośnego Czytania (29 września)
• Dni gramatyki i pisania w szkole
• Tydzień polonistyczny
• Akcje: „Zbuduj zdanie”, „Gramatyka jest zabawą”
• Konkursy językowe i recytatorskie

4. Grupa wiekowa i poziom trudności

• Wiek: 7–10 lat (klasy 1–3)
• Poziom trudności: łatwy/średni (w zależności od etapu wprowadzania gramatyki)
• Polecane również dla uczniów ze SPE:
• trudności w budowaniu zdań,
• opóźniony rozwój mowy,
• problemy z logiczną konstrukcją wypowiedzi.

5. Pomysły na rozszerzenie tematu / dodatkowe aktywności

• „Rozbuduj zdanie!” – dzieci losują kartę (przydawka/dopełnienie/okolicznik) i dodają element do zdania.
• Rozpoznawanie typów zdań poprzez mimikę – zabawa „Jaka mina, takie zdanie”.
• Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej.
• Dopasowywanie znaków interpunkcyjnych do typów zdań.
• Ćwiczenia z tablicą – uczniowie podchodzą i zaznaczają części zdania w krótkich przykładach.
• Tworzenie mini-opowiadań z użyciem wszystkich typów zdań.
• Praca z tekstem: podkreślanie różnych części zdania różnymi kolorami.

6. Z czym łączyć tę planszę? (Powiązane materiały)

• Plansze o częściach mowy, pisowni wielką literą i budowie wyrazów.
• Karty pracy z podmiotem i orzeczeniem.
• Zestawy zadań dotyczących typów zdań.
• Interaktywne gry językowe związane z budową zdań.
• Prezentacje multimedialne o rozszerzaniu i analizie zdań.